Ιστορία της Μόνιμης Έκθεσης

Η ιδέα για την ίδρυση “Μόνιμης Έκθεσης Ιστορίας Παιδικού Παιχνιδιού και Βιβλίου” στη Μύρινα της Λήμνου γεννήθηκε ταυτόχρονα με την έναρξη της σχετικής συλλεκτικής δραστηριότητας του Χρήστου Μπουλώτη το 1978. Αφορμή στάθηκε η επίσκεψή του εκείνη τη χρονιά στο Μουσείο Παιχνιδιών (Spielzeugmuseum) της Νυρεμβέργης, το οποίο τον γοήτευσε βαθιά, αποκαλύπτοντάς του έναν κόσμο μαγικό, κυριολεκτικά παραμυθένιο, έναν κόσμο σαν σε όνειρο.

Όντας ο ίδιος από τη φύση του αθεράπευτα νοσταλγός της παιδικής ηλικίας και για κάθε τι που αυτή αντιπροσωπεύει σε πραγματικό όσο και συμβολικό επίπεδο, δεν αντιστάθηκε στον πειρασμό την ίδια εκείνη ημέρα να αγοράσει σε παλαιοπωλείο της Νυρεμβέργης με όσες οικονομίες διέθετε μια ατμομηχανή τρένου του Μεσοπολέμου –πάντα τον “στοίχειωναν” γλυκά τα τρένα, όπως συνηθίζει να λέει.

Ο συλλεκτικός σπόρος είχε ήδη πέσει σε γόνιμο έδαφος. Και μαζί του η διακαής επιθυμία του Μπουλώτη να δει μια μέρα στημένο στη γενέτειρά του Μύρινα, τηρουμένων βέβαια των αναλογιών, ένα παρόμοιο μουσείο, στο οποίο όμως, εκτός από παλιά παιχνίδια, θα στεγάζονταν και σπάνια βιβλία παιδικής λογοτεχνίας, αλλά και ό,τι παρέπεμπε στον κόσμο των χλωρών σχολικών χρόνων. Έκτοτε η συλλεκτική του δραστηριότητα, που πήρε ανεξέλεγκτες διαστάσεις, εκδηλωνόταν αλματωδώς, με ολοένα και γοργότερους ρυθμούς, χωρίς φειδώ για τον χρόνο και τα χρήματα που επένδυε. Κάποιοι φίλοι που πίστεψαν κι αυτοί στο όραμά του δώρισαν απλόχερα κάποια παλιά παιχνίδια τους για τον σκοπό της Μόνιμης Έκθεσης –είναι γι’ αυτόν οι “δωρητές ψυχής”, όπως τους αποκαλεί χαρακτηριστικά.

Με την προοπτική ίδρυσης της Μόνιμης Έκθεσης στη Μύρινα, έστηνε ο Μπουλώτης νοερά στο μυαλό του εξαρχής ένα “φανταστικό Μουσείο” (Musée imaginaire), με την έννοια ότι ομαδοποιούσε θεματικά τα αποκτήματά του, τα τοποθετούσε υποθετικά σε προθήκες, με έντονη σκηνογραφική διάθεση, τα συνδύαζε με τρόπο ώστε να αναδεικνύονται κάθε φορά οι κοινωνικές, συμβολικές και παιδαγωγικές παράμετροι του παιχνιδιού και του βιβλίου, κρατούσε σημειώσεις για την ταυτότητα των αποκτημάτων του εν είδει αρχειοθέτησης. Με ακονισμένα στην αρχαιολογία τα μεθοδολογικά του εργαλεία γνώριζε καλά ότι η πράξη του συλλέγειν για να είναι αποτελεσματική και να έχει εποπτικό χαρακτήρα, πρέπει να συνδέεται απαραίτητα με συστηματική ταξινόμηση. Παράλληλα με τα παλιά παιχνίδια και τα σπάνια παιδικά βιβλία εμπλούτιζε συνεχώς τη βιβλιοθήκη του με ειδικές εκδόσεις για τη διαχρονική ιστορία του παιχνιδιού και της παιδικής λογοτεχνίας, ενώ ο ίδιος συνέγραφε σειρά σχετικών άρθρων στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο αλλά και μονογραφίες.

Καθώς τα αποκτήματά του από εκατοντάδες άρχισαν βαθμιαία να ξεπερνούν τις πολλές χιλιάδες, το σπίτι του στη Λήμνο όσο και το διαμέρισμά του στα Εξάρχεια είχαν κυριολεκτικά μετατραπεί σε ασφυκτικά γεμάτες παιχνιδοαποθήκες, αδιάβατες, τίγκα στο όνειρο, στο παραμύθι, στο συναίσθημα.

Ορόσημο στην πορεία προς τη στέγαση της Μόνιμης Έκθεσης στάθηκε η παρουσίαση μέρους της Συλλογής το καλοκαίρι του 1992 στη Μύρινα, παρουσίαση που γνώρισε ενθουσιώδη απήχηση σε όλες τις ηλικίες, γεγονός που έδωσε πρόσθετη ώθηση και πνοή στο όραμα του Μπουλώτη. Ωστόσο, μετά από πολλαπλές αντιξοότητες, η Συλλογή που δωρήθηκε πλέον στον Δήμο Λήμνου, μόλις το 2011 επί δημαρχίας Αντώνη Χατζηδιαμαντή αξιώθηκε να ενταχθεί στα προγράμματά του (ΕΣΠΑ).

Για τη στέγασή της παραχωρήθηκαν από τον Δήμο δύο κτήρια στον γραφικό Γιαλό Νέας Μαδύτου, και τα δύο με αύλειο χώρο κατάλληλο για λογής δραστηριότητες, στην παραθαλάσσια ζώνη του κόλπου με θέα στο Βενετσιάνικο Κάστρο που δεσπόζει εμβληματικά πάνω στη Μύρινα. Το ένα μάλιστα από αυτά, που φιλοξενεί το κύριο σώμα των παλιών παιχνιδιών, είναι κτίσμα καλαίσθητα παραδοσιακό, χτισμένο το 1906, κατά την τελευταία δηλαδή οθωμανική περίοδο της Λήμνου, οπότε και πρωτολειτούργησε ως εκπαιδευτήριο.

Το συγκεκριμένο κτήριο γνώρισε έκτοτε ποικίλες χρήσεις, με τελευταία στην ιστορία του αυτή του νηπιαγωγείου. Έτσι, οι παιδικές φωνές που πρωτοήχησαν μέσα του το 1906 και συνάντησαν τις πρόσφατες φωνές των παιδιών του νηπιαγωγείου, δένουν τώρα όλες μαζί με τις φωνές των μικρών επισκεπτών της Έκθεσης και τις νοσταλγικές αναπολήσεις των ενηλίκων που θα ξαναβρούν κομμάτια της παιδοσύνης τους